Skip to content

Ciise Masiix iyo Calaamaddii Yoonis

Qurayshta (ama Quryashi) waxay ahayd qabiilka Carabta ah ee gacanta ku hayey Makka iyo Kabcada, waxayna ahayeen qabiilka uu ka yimid nabi Maxamed.  Suuradda Quraysh (Suuradda 106 – Quraysh) waxay sharaxaysaa axdiyada wanaagsan ee ay Qureesheedu ku raaxaysteen.

 Caadaysigii Qureesheed.Ay ka caadayeesheen Safarka Xagaaga iyo Jilaalka darteed.

Suuradda Quraysh106: 1-2

Laakiin Suradda Yoonis (Suuradda 10 – Yoonis) ayaa ka sheekeynaysa wixii dhacay markii nebi Maxamed fariinta u qaaday farriinta Qureeshta,

 Dadka ma waxaa la yaab ku Noqotay inaan u waxyoon Nin ka mida u Dig Dadka, uguna Bishaaree kuwa Rumeeyey inay ku leeyihiin Camal fiican Eebahood agtiisa, waxay Dheheen Gaaladiina kani waa Sixirrow Cad.

Suuradda Yunus 10: 2

 Markii la diidey fariintiisii, Surah Al-Qamar (Surah 54 – Dayax) wuxuu uga digay Qurayshta inay la kulmaan …

 Ma Gaaladinnan baa ka khayr badan kuwaas mase dambi la’aanbaa idiin ku sugan Kutubta.Mase waxay dhihi koox guulaysan yaanahay.Waa la jabin kooxda, Dabadayna jeedin.Saacadda (Qiyaame) yaa ballan u ah, Saacadduna iyadaa daran oo khadhaadh.

Suuradda Qamar 54: 43-46

Waxaa kale oo Surada Yoonis sharaxaysaa in inkastoo nebiyada badankood iska dhega tireen dhageeystayaashooda(sida Qurayshta), haddana waxaa ka reeban – Nebi Yoonis 

maxay u jiriwayday Magaalo rumeysa (Xaqa) oo uu anfaco Iimaankeedu, laakiin Qoomkii (Nabi) Yuunus markay nimeeyeen waxaan ka faydnay Cadaabkii dulliga ee Adduunka, waxaana u raaxaynay tan iyo Muddo.

Suradda Yunus10:98

 Nebi Yoonis waxaa loo diray dad shisheeye.walina way heleen farriintiisa. Laakiin isagu ma uusan aqbalin kaalintiisii ​​isagoo isku dayaya inuu ka cararo waxaa liqay kalluun weyn  isagoo nool.  Suuradda Al-Qalam (Surah 68 – The Pen) waxay sharaxayaa sida uu isagoo kujiro kalluunka  uu uga toobadkeeyay amardiidadiisii, isla markaana dib loogu soo celiyey  nebinimadiisii.

 Ku samir Xukunka Eebe hana noqonin sidii Saaxiibkii Xuudka (Mallayga Yuunus) markuu naadiyey Eebihiis isaga oo walbahaarsan.Haddan naxariista Eebe haleelin waxaa lagu tuuri lahaa Cidlo (bannaan) isagoo la dagaalay.Waxaase doortay Eebihiis wuxuuna ka dhigay kuwa wanaagsan.

Suuradda Al-Qalam 68: 48-50

 Sidii Nebi Maxamed, Ciise Maxiixina wuxuu u tagay dadkiisii ​​(Yuhuuda) oo iyagu waxay ku eedeeyeen sixir oo fariintiisii ​​way diideen.  Markaa Ciise Masiix wuxuu sidoo kale uu nabi Yoonis ogu yeeray sida calaamad.Maxaase loogala jeedaa calaamad?

Ciise Masiix dadkiisa aya wax ka wediiyay awoodiisa.

Waxaan aragnay siday Injiilka ugu qoran tahay waxbaristii, bogsiintii iyo mucjisooyinka Ciise Masiix. Had iyo goor inaga iyo dhageeystayaal kaleba wuxuu u casuumi jiray  inay helaan wuxuu ogu deeqayo.Wuxuu ogu deeqay Biyaha nolosha,wuxuu u naxariistay dambiilayaasha,wuxuu raadiyaa kuwa lumay. Oo dhammaan wuxuu ku casuumay kuwa doonayo inay galaan Boqortooyada Ilaah.

Xiligaas Waxbaristiisa waxaa ku wareeray hoggaamiyeyaasha diinta (waxaana ka mid ahaa imaamyada).  Gaar ahaan waxay isweydiinayeen Amarka uu wato.  Tusaale ahaan, dhammaan isagu runtii awood ma u lahaa inuu u bixiyo naxariista Eebbe dadka dambiilayaasha ah, iyo awoodda ma u  leeyahay inuu ku bixiyo gelitaanka Boqortooyada Ilaah?  Markaana hoggaamiyeyaashii diinta ayaa waydiiyey calaamad uu ku caddeeyo xukunkiisa.  Injil waxaa ku qoran wada hadalkoodii waa:

 Ciise wuxuu tilmaamayaa Calaamadahii Yoonis (Yunus) waa sida ku qoran

  38 Markaas qaar culimmada iyo Farrisiinta ah ayaa u jawaabay oo ku yidhi, Macallimow, waxaannu doonaynaa inaannu calaamo kaa aragno.
39 Markaasuu wuxuu u jawaabay oo ku yidhi, Qarni shareed oo sina leh ayaa calaamo doonaya, calaamona lama siin doono calaamada nebi Yoonis maahee.
40 Waayo, sida Yoonis saddex maalmood iyo saddex habeen caloosha nibiriga ugu jiray, sidaasuu Wiilka Aadanahuna saddex maalmood iyo saddex habeen caloosha dhulka uga jiri doonaa.
41 Nimanka Nineweh waxay xisaabta isla taagi doonaan dadka qarnigan, wayna xukumi doonaan, waayo, waxay ku toobadkeeneen wacdigii Yoonis, oo bal eeg, mid Yoonis ka weyn ayaa halkan jooga.

Matayoos 12: 38-41

 Waqtiga Taariikhda ee Nbi Yoonis

Ciise Masiix wuxuu ku jawaabay isagoo tilmaamaya nebi Yoonis (oo sidoo kale loo yaqaan Yunus ama Yunis).  Waxaad ku arki kartaa jadwalka hoosta ku yaal in nabi Yuusus noolaa 800 sano ka hor Ciise Masiix.

                         Nebi yoonis jaantuus taariikheed tusaya isaga iyo Nebiyadii Axadigii hore

Nabi Yoonis iyo waxa uu Quraanka ka sheegaayo.

 Yoonis wuxuu qoray Kitaab ku jira Qoraaladii nabiga. Laakiin Quraanku wuxuu ku soo koobaya buuggiisa sidan waa:

  Nabi Yuunusna wuxuu ka mid ahaa Rasuulladii (ladiray).Xus markuu kudhuuntay (kucaray) Doontii buuxday.Oo uu qoriritay nodayna mid laga reeyey. (Baddana lagu tuuray).Maka dia ditelan oleh ikan besar dalam keadaan tercela.Hadduusan noqonin kuwa Eebe u tasbiixsada (xusa).Wuxuu kanagaan lahaa calooshiisa tan iyo maalinta lasoo bixin dadka.

As-Saffat37: 139-144

 Nebi Yuusus waxaa liqay kalluun aad u wayn maxaa yeelay wuxuu ka cararay hawshii uu Eebbe siiyay si uu ogu wacdiyo toobadda magaaladii Ninweh oo waqtigan la joogo u dhow Mosuul ee  dalka Ciraaq.  Aqoon yahaynka diinta Islaamka oo la yiraahdo ayaa sidan ka yiri aayadahaa:

 Tani waa sarbeeb.  Tani waxay ahayd aasitaankii iyo qabrigii Yoonis.  Hadduusan toobad keenin ma ka bixi wayayy jidhkii liqay isaga, ilaa Maalinta soo sara kicidda ama Qiyaame , goorta Dadka dhintay oo dhan la soo sara kicin doono. 

waa qoraalka Xusuusinta 4125 ee Yuusuf Cali uu ku turjumay Qur’aanka

 Sidaa darteed, isagoo ku jira kalluunka dhexdiisa waxaa lagu xukumay xukun shimasho ah taasoo caadi ahaan laga sii dayn doono Maalinta Qiyaame.

 Nebi Yuusus wuxuu Kitaabkiisii uu qoray sheegayaa

Kitaabka Yoonis wuxuu faahfaahin ka bixinayaa waxa ku saabsan Jiritaanka Kaluunka weyn,Wuxuuna leeyahay:

  17 Oo Rabbigu wuxuu Yoonis u diyaariyey kalluun weyn oo isaga liqa; Yoonisna wuxuu kalluunka calooshiisii ku dhex jiray saddex habeen iyo saddex maalmood.

hen Jonah prayed unto the LORD his God out of the fish’s belly,
2 And said, I cried by reason of mine affliction unto the LORD, and he heard me; out of the belly of hell cried I, and thou heardest my voice.
3 For thou hadst cast me into the deep, in the midst of the seas; and the floods compassed me about: all thy billows and thy waves passed over me.
4 Then I said, I am cast out of thy sight; yet I will look again toward thy holy temple.
5 The waters compassed me about, even to the soul: the depth closed me round about, the weeds were wrapped about my head.
6 I went down to the bottoms of the mountains; the earth with her bars was about me for ever: yet hast thou brought up my life from corruption, O LORD my God.
7 When my soul fainted within me I remembered the LORD: and my prayer came in unto thee, into thine holy temple.
8 They that observe lying vanities forsake their own mercy.
9 But I will sacrifice unto thee with the voice of thanksgiving; I will pay that that I have vowed. Salvation is of the LORD.
10 And the LORD spake unto the fish, and it vomited out Jonah upon the dry land.

Yoonis 1: 17–2: 10

 Waa maxay ‘Calaamadda Yoonis’?

   Caadi ahaan waxaan fileynaa in marka qof marka awooda la looltamayo, siduu Ciise Masiix ahaan jirat, wuxuu isagu isku muujiyaa calaamad muujinaysa awood, guul ama guuleeysi.  Laakiin Cise Masiix wuxuu difaacday awoodiisa isaga oo tixraacaya nabi Yoonis 3 maalmood ‘ee boqortooyada kuwa dhintay’  ‘godka’ ama qabriga.  Intii lagu jiray 3-da maalmood, caasinta uu caasiyay amarka Ilaah, isaga ‘waxa laga fogeeyey aragtidaada’. Xaadirnimada Ilaah.  Dhacdadii Yoonis ee ku jirtay gacanta geerida 3 maalmood ee mugdiga ah, oo xagga Alle laga reebay, maahan calaamad aannu fileynay. Waa maxay sabatuu Ciise Masiix u doortay calaamadda u muuqatay inuu Baajinaayo ama baabiinayo awoodiisa?

Tani maahan markii ugu horreysay oo daciifnimo iyo geeri loo bixiyo sida calaamad.  Nebi Ishacyaah ayaa wax ka sii sheegay  Imaatinkii Addoonka.  Ishacyaah wuxuu sii sheegay in Addoonkan ‘la quudhsan doono’ oo ay dadku diidi doonaan ‘oo’ qaddarka Ilaah loo ciqaabi doono ‘iyo’ in laga gooyo dhulka kuwa nool ‘oo’ lagu aasi doono qabriga kuwa sharka leh ‘.  Shisheeyaha weli, wuxuu ahaa “rabitaanka Sayidku inuu ku burburiyo Addoon”. Taasi waxay u egtahay sidii Yoonis soo maray – iyo siduu Ciise tilmaamay.

 Garaadkaa keenay fahamku ayaa ahaa dhamaadka ducadii Yoonis intuu ku jiray caloosha kalluunka.  Hadalkii ugu dambaysay ee ducadiisu waxay ahayd “Badbaadintu waxay ka timaadaa xagga Ilaah”.  Waxaan soo aragnay sida magaca ‘Ciise’ uu ahaa magaca ka mid ah nebiyada ee soo  socda.  Laakiin waa maxay micnaha magaca ‘Ciise’?  Micnaha Af Cibraaniga ayaa micnaha loola jeedaa ‘Rabbigaa badbaadiyaa’.  Nebi Yoonis tukashadiisa wuxuu ku qirtay in isaga u baahan yahay  badbaado kan sidaas sameeynayana waa Rabbigu.  Ducadiisu waxay caddeysay baahidayada ah in la badbaadiyo iyo inuu Ilaah yahay kan badbaadinta sameeynayo.  Micnaha Magaca Ciise Masiix afka Cibraanigan waxaa loola jeedaa run la mid ah in Yoonis oo kalluunka ku jira uu ugu dambeyntii qiray maadaama magaca Ciise  macnaheedu yahay ‘Rabbigaa badbaadiyo’.

Ciise Masiix wuxuu hadaladiisii uu la lahaa hogaamiyayaasha diinta ku soo  gabagabeeyey isagoo xusuusinaya in dadka Nenweh oo ah magaaladii loo diray Yoonis inuu wacdiyo inay rumaysteen oo ku toobadkeeneen farriinta Yoonis , laakiin hoggaamiyeyaashii dhageystay  ama Maqlay Ciise Masiix diyaaruma ahayn inay toobad keenaan , Iyagoo aan raalli ka ahayn inay qirtaan badbaado inay u baahan yihiin.  Waa inaan baarnaa qalbiyadeena si aan u aragno haddii aan nahay sida ragga Ninewah (kuwii toobadda keenay) oo ah hoggaamiyeyaasha Yuhuudda (midda ay sameynin).  Labadaa kee baad tahay?

 Waxaan sii wadaynaa inaan raacno Ciise Masiixa si aan u aragno sida calaamaddan Yoonis loo oofiyey iyo sida ‘Rabbiga u badbaadiyay’ iyo siduu howlgalka Ciise Masiix u bilaabay dhamaadkiisa.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *